Szpile pierścieniowe

Dziś chciałem napisać kilka słów o niedocenianych przez rekonstruktorów szpilach pierścieniowych. Na każdym kroku na imprezach widzimy płaszcze spięte bogatymi broszami czy też zapinkami podkowiastymi do rzadkości natomiast należą szpile pierścieniowe.
Szpile tego typu służyły głównie do spinania płaszczy na ramieniu. Szpile zabezpieczane były przed wysuwaniem się z materiału sznurkiem przywiązanym do pierścienia.
Przez Skandynawów zostały adaptowane od ludności Wysp Brytyjskich na początku X wieku, skąd przywiezione zostały do krajów ojczystych. O zaadaptowaniu tego rodzaju ozdób świadczy ewidentnie skandynawskie zdobnictwo na późniejszych egzemplarzach.
Ogromna ilość materiału archeologicznego z Dublina pokazuje jak bardzo różnorodne były omawiane szpile. Tak ze względu na materiał z jakiego były wykonane jak i rozmiary wahające się od kilku do ponad 20 centymetrów. Ich klasyfikacji dokonujemy jednak głównie na podstawie dwuch czynników – pierścienia  i zwieńczenia szpili (mocowanie pierścienia)
Podział szpil ze względu na zwięńczenie:
- Pętla
- Słupek
- Wielościan
- Płytka
- T-kształtne
Podział szpil ze względu na pierścień:
- Spiralny
- Prosty
- Nerkowaty
- Strzemię
- Ogniwo
- Pętla
- Gałkowata
Powyższe typy występują oczywiście w różnych kombinacjach. Szpile bywały kute z żelaza jak również odlewane z brązu. Te ostatnie nierzadko posiadają wykwintne zdobienia.
Poniżej 2 przykłady szpil z Fishamble Street w Dublinie. Pierwsza prosta żelazna druga z brązu. Obie datowane są na późny wiek X i doskonale pokazują zróżnicowanie szpil.

W Skandynawii najczęściej spotykamy szpile o pierścieniu w formie ogniwa i szpili zakończonej "pętlą". Taka jest właśnie szpila z Beiness w norweskiej prowincji Sogn og Fjordane, której rekonstrukcję wykonałem z kutego mosiądzu na własne potrzeby.

Pokaż Beinnes na większej mapie

Skandynawskie egzemplarze znajdowane są głównie w Norwegii i Danii, których mieszkańcy przywieźli je ze sobą z kolonii na Wyspach Brytyjskich. Znajdowane są jednak, w nieco mniejszej ilości właściwie na terenie całego „wikińskiego świata”.
Poniżej kilka przykłady:
Spillings na Gotlandii (X wiek):

Eyafjord na Islandii (X wiek):

Jedną szpilę znaleziono nawet w północnej Ameryce w L’Anse aux Meadows, datowana jest jak całe stanowisko na okolice roku 1000:

Jako lokalna ciekawostka szpila z Pokrzywnicy na Mazowszu:

Niestety nie posiadam dostatecznie dużej wiedzy aby stwierdzić w jakim stopniu były one rozpowszechnione na słowiańszczyźnie.

Reasumując, nośmy szpile bo nie samymi broszami człowiek żyje.

Źrodła:- Thomas Fanning,Viking age ringed pins from Dublin.
- Thomas Fanning,Viking age ringed pins from Denmark.
- Muzeum w Bergen
- Muzeum w Oslo
- Szwedzkie Muzeum Historyczne w Sztokholmie
- Źródła internetowe